terug naar foto's van 1942 tot 1968

1959

De foto's staan in dit zip-bestand.

1959 001: November 1958 werd ik ziek. Wat ik me herinner is dat ik grote rode vlekken op mijn benen had. Ik kwam bij longarts dokter van Geffen terecht en ik werd opgenomen in het ziekenhuis de Wezenlanden. Daar kreeg ik allerlei onderzoeken, onder anderen een bronchoscopie: met een metalen buis gingen ze door mijn mond mijn luchtpijp in tot aan de vertakkingen naar de longen. Met een lampje en een spiegeltje konden ze zo (een beetje) in mijn longen kijken. Ik bleek TBC te hebben, longtuberculose. Eind 1958 ging ik naar sanatorium Berg en Bosch in Bilthoven. Ik kwam op een kamer met vijf anderen en daarvan is deze eerste foto.
Er is nooit ontdekt hoe ik er aan gekomen was. De hele school is doorgelicht en met mantoux-kruisjes op de arm onderzocht. Ook alle jongens die in Zenderen waren (zie 195811 001). Het zit ook niet in de familie. Achteraf werd aangenomen dat ik het wel tijdens die vakantie in Oostenrijk, zomer 1958, zal hebben opgelopen.
De eerste drie maanden niet uit bed, alleen voor de grote boodschap, de urinaal staat op het nachtkastje naast mij. Elke dag 26 PASpillen (Para-Amino Salicylzuur, om de infectie in kalk in te pakken), één andere pil en drie maal per week, 's morgens om een uur of zes, een injectie met streptomycine in je bil. Je mocht kiezen tussen links en rechts, maar na een poosje waren ze beiden bont en blauw.

1959 002: Een stiekeme foto (want we mochten niet uit bed, wat we natuurlijk toch wel eens deden: je voelde je eigenlijk niet zo ziek en pijn had je ook niet) met links een viertal "gasten" van andere kamers of een van de hallen die al wel mochten lopen. Helemaal rechts Hannes, een veeboer uit de buurt van Utrecht die ook in Zwolle op de veemarkt naast onze school koeien kocht en verkocht. Derde van rechts ben ik en links naast mij, zittend op tafel is Frans Goderie uit Landsmeer. Die lag al voor de tweede keer in het sanatorium en bij hem was de hele familie aangestoken. Verschillende familieleden waren hem al voorgegaan en die hadden het sanatorium niet allemaal lopende weer verlaten.
Ik ging naar Berg en Bosch omdat het een KAB sanatorium was: Katholieke Arbeiders Beweging, zeg maar wat nu het CNV is. Het gebouw in Bilthoven bestaat nog, maar is al lang geen sanatorium meer (sinds 1962). Bij gebrek aan "klanten" want TBC is nu veel beter en vooral sneller te genezen.
Een goede beschrijving over TBC en sanatoria is hier te vinden: www.geschiedenis24.nl/andere-tijden/afleveringen/2009-2010/De-tering-overwonnen.html. Daar staat ook een bezienswaardige aflevering van Andere Tijden op van een half uur.

1959 002 1: 's Morgens werd de communie rondgebracht via de geopende buitendeur van onze kamer van zes.
Dingen die ik me verder herinner:

• dokter Hirdes (directeur van het sanatorium), dokter van Zuilen, prof dr Bronkhorst (oprichter van Berg en Bosch).
• Er waren gescheiden afdelingen voor mannen, vrouwen, jongens en meisjes. Ook leden van één gezin lagen dus op verschillende afdelingen, en mochten ook niet bij elkaar op bezoek! Gezonde kinderen mochten hun vader of moeder slechts tweemaal per jaar bezoeken (wegens grote kans op besmetting).
• Het verloop van je sanatoriumtijd was in het algemeen, in ieder geval bij mij:
  • drie maanden bed 1, zo heette dat. Alleen voor ontlasting éénmaal per dag uit je bed. Een maal per maand een röntgenfoto om te zien hoe de stand van zaken was. En verder alleen maar kuren: plat op je rug, met de punten van je kussen over je schouders.
  • drie maanden bed 2: nu ook voor plassen eruit. En eenmaal per week in bad. Je ging dan naar een grote zaal met allemaal hokjes waarin badkuipen stonden. Niet langer dan 5 minuten en vooral niet zingen in bad! Dat was volgens de dokter slecht voor je longen, zeiden de zusters.
  • tenslotte 6 maanden bed 3: met 26 man in twee rijen van 13 in een open hal. Zie foto 1959 005 1. Ook hier kwam je slechts een doodenkele keer in de kleren. Die hallen waren aan de voorkant echt open, geen glas erin. En het was er in een groot deel van het jaar dan ook ijskoud. Ik had dan ook altijd last van koude voeten. Tot mijn grote opluchting, en na lang zeuren, kreeg ik een electrische deken, als enige in de hal.
• De meesten hadden, net als ik, long TBC. Maar er waren er ook een paar met nier TBC, die in het algemeen nog ernstiger ziek waren want zij moesten nog langer blijven. Wij waren wel wat jaloers want zij mochten, in tegenstelling tot ons, juist wel in de zon. En die kerels liepen dus altijd te showen met hun bruine lijven.
• In de hal lag naast mij Leo van Gulik, 33 jaar uit Eindhoven. Leo was journalist van het Eindhovens Dagblad, en van hem heb ik veel geleerd. Toen ik een jaar later ging studeren in Eindhoven kon ik bij hem een kamer krijgen, in het souterrain van st. Jansweg 17, bij Leo, Jo (van Velzen) en de kinderen Koen en Bas.

1959 003: Foto op de kamer naast ons. Ik zit vooraan op het bed, met bril in mijn hand. Achter mij Frans Goderie en naast mij Hannes de veeboer. Daarnaast de "eigenaar" van het bed: een vuilnisman uit den Bosch. Deze zou korte tijd later plotseling overlijden. Hij werd 's morgens dood in zijn bed gevonden. Ik heb daar vele overlijdensgevallen meegemaakt. Dat de mensen stierven als ratten om je heen is wat veel gezegd, maar velen hebben in die jaren in het sanatorium het loodje gelegd, al dan niet na een operatie.
Een operatie waarbij een stuk van een long werd weggenomen kwam vaak voor, en in het begin was je zelfs blij als je geopereerd zou worden. Omdat je na een operatie in een half jaar weer thuis was, terwijl je anders toch zeker een jaar moest kuren. De geweldige snee in je lijf, van borstbeen via je zij tot hoog achter in je rug, nam je dan voor lief. Achteraf ben ik natuurlijk blij dat ik niet voor een operatie in aanmerking kwam. Bij mij op de kamer lag Martin Groot (niet op een foto) van rond de dertig die al een hele long en een stukje van de ander kwijt was. Die kwam ook niet meer uit bed en was erg kortademig.

1959 004: Zittend voor mij een jongen met de naam Martin Sonius. Wat ik me vooral van hem herinner is dat hij een fan was van voetbalkeeper Jan Jongbloed. Later keeper o.a. in het nederlands elftal, maar toen nog helemaal aan het begin van zijn loopbaan.
Ook op deze foto vind ik het opvallend dat zes ernstig zieke mensen er zeker niet zo uitzien. Redelijk vrolijk en behoorlijk strijdvaardig, met de armen over de borst. Merkwaardig, geen pijn of ander onwelbehagen, je voelt je zeker niet ziek. Je bent alleen ziek omdat de dokter dat zegt. En dus kattekwaad, zoals stiekem uit bed.

1959 005: Dit moet tegen het eind van mijn verblijf in Berg en Bosch geweest zijn (ik ben vlak voor Kerstmis weer naar huis gegaan). Bezoek van tante Maly en oom René Draper.

1959 006, 007 en 009: Schuurmanstraat 7 in Zwolle, tijdens mijn verblijf in Bilthoven. Op 009 een foto van onze eerste televisie!

1959 008 en 010: Henny met Eddy en Trees met oom Henk en tante Jeanne in Hattem aan de Esdoornlaan.